بررسی ساختار موسیقایی سورۀ مبارکۀ «العادیات»

قرآن کریم، یکی از زیباترین متون ادبی است که سبک ویژه‌ای دارد و از واژه‌ها و عبارت‌های موزون و متوازنی تشکیل شده که از ورای آن، آهنگی دلنشین ساخته است. این آهنگ گاه شنیدنی است وگاه احساس پژواک و آوایی ناشنیدنی دارد که در نفس جریان می­یابد و از‌نظر تأثیر به آوای شنیدنی موسیقی شباهت دارد. در این مقاله، سعی شده است تا مهم‌ترین عناصر خلق موسیقی شنیداری و غیرشنیداری بررسی شود. با بررسی ساختار موسیقایی سورۀ مبارکۀ العادیات، که با شیوۀ توصیفی‌تحلیلی نوشته شده، این نتایج حاصل شده است که در بخش موسیقی بیرونی (شنیداری) دو بحر شعری رجز منهوک «مستفعلن فعولن» و خفیف مجزوء «فَعِلاتُ مفاعیلُن»سبب موزون‌شدن برخی از آیات شده، به‌طوری‌که برای به تصویر کشیدن سرعت اسبان و صحنۀ گرد و غبار بر انگیخته از سم اسبان،خلاقیتی چشمگیر است. اما در بخش موسیقی درونی، به مسئله آشنایی‌زدایی و عناصر هنجارگریزِ طباق معنایی، تناوب، تقدیم و تأخر و التفات اشاره شده است و از مهم‌ترین نتایج حاصل در این بخش، وجود تضاد معنایی است؛ چون خداوند متعال با استفاده از حروفی که دربردارندۀ صفات ضعیف هستند و در پراکندگی حروف در سورۀ «عادیات» نسبت به حروف قوی و اقوی غلبۀ فراگیر و توجه‌برانگیزی دارند، معانی محکم و کوبنده را خلق کرده است.